Innovatie Proeftuin Diergaarde Blijdorp
Waar werken jullie samen aan?
Diergaarde Blijdorp opende al in 1855 zijn deuren en is een van de oudste dierentuinen van Nederland. Dat juist deze historische plek, middenin Rotterdam, sinds 2014 een ‘proeftuin’ voor de nieuwste technologische waterinnovaties is, klinkt daarom opmerkelijk. De dierentuin is echter uniek, want het terrein van 28 hectare heeft het formaat van een kleine wijk. Vooral het watersysteem maakt Diergaarde Blijdorp voor VPdelta, het Valorisatieprogramma Deltatechnologie & Water van de TU Delft, razend interessant en ook voor de betrokken lokale overheden: het Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard en de Gemeente Rotterdam. Er kan hier gecontroleerd getest worden met veelbelovende innovaties, die vervolgens door het waterschap en de gemeente toegepast kunnen gaan worden in de ‘echte’ wereld.
De Diergaarde bleek tevens een unieke plek voor studenten om onderzoek te doen naar onder andere waterkwaliteit. Maar ook een zeer geschikte plek voor startups, die hun vernieuwende ideeën testen en deze zo klaarstomen voor de echte wereld. Zo is er een klimaatadaptief voorplein aangelegd, wordt er geëxperimenteerd met groene gevels en onderzocht of er energie uit vervuild oppervlaktewater gehaald kan worden. Daarnaast is het een mooi podium om de jaarlijkse 1,5 miljoen bezoekers te informeren over klimaatverandering, watergebruik en de nieuwe duurzame oplossingen in de stad of bij hen thuis.
Kortom, een bruisende samenwerking van publieke en private partijen, die de handen ineen slaan voor vernieuwende water- en klimaat oplossingen.
Waar staan jullie met elkaar?
In 2014 is de samenwerking aanvankelijk begonnen met veel onderzoek van studenten en wetenschappers om inzicht te krijgen in het watersysteem en de waterkwaliteit. Deze onderzoeken hebben geleid tot concrete projecten voor de Diergaarde en opdrachten/projecten voor startups en structurele monitoringscampagnes door studenten en onderzoekers. Zo hebben we de afgelopen jaren het watersysteem én de waterkwaliteit verbeterd, maar ook de Diergaarde steeds klimaatbestendiger gemaakt door middel van allerlei innovatieve oplossingen.
In de zomer van 2021 is een grootschalig project van twee VPdelta-startups Field Factors en Bufferblock afgerond: de aanleg van het klimaatadaptief voorplein (bij de oude ingang). Eerst zou het plein alleen opgehoogd worden, nu wordt ook regenwater opgeslagen, gezuiverd en hergebruikt. De capaciteit van deze buffer is voldoende om het hele oude gedeelte van de dierentuin van schoon regenwater te voorzien in plaats van kostbaar drinkwater. Tevens wordt hiermee wateroverlast in tijden van piekbuien voorkomen en wordt het riool ontlast – beiden zaken die voor de Gemeente en het Hoogheemraadschap van belang zijn.
Daarnaast wordt er door startup POND in de vijvers van Diergaarde Blijdorp energie uit vervuild water gewonnen. Bij de biologische afbreuk van moleculen vangen zij de vrijgekomen elektronen (elektrisch geladen deeltjes) met sensoren op en zetten ze om in elektriciteit. ‘Hoe viezer, hoe beter’ gaat hier bij uitstek op want vies water heeft meer moleculen, en dus meer elektronen. Het verschil in energie van de grote vijver (relatief schoon water) en de vijver in het pelikanenverblijf (relatief minder schoon water) meten, helpt bij de doorontwikkeling van POND’s technologie. Een technologie die voor het Hoogheemraadschap met veel interesse wordt gevolgd.
Voor 2021 en 2022 staan al veel projecten en activiteiten op de planning, onder andere het circulair maken van het olifantenverblijf, een pilot met innovatief baggeren en het plaatsen van een water zuiverende groene gevel.
Waarom verdienen jullie het om de WOW-samenwerkingsprijs te winnen?
De samenwerking tussen een dierentuin, een universiteit, een waterschap, gemeente en velen startups lijkt op het eerste oog niet heel evident. Het kostte ook wat tijd en vertrouwen om elkaars behoeftes en verwachtingen te begrijpen. Juist door de verschillende perspectieven en belangen werd het een heel sterk team, waarin iedereen ook persoonlijk net een tandje extra bijzette om iets bij zijn/haar organisatie voor elkaar te krijgen. Hierdoor liep de samenwerking boven verwachting goed en leidt het niet alleen tot concrete projecten die de Diergaarde en de stad Rotterdam klimaatbestendiger maken – maar middels het etaleren en communiceren van de waterinnovaties bereiken we ook 1,5 miljoen bezoekers per jaar. Op die manier maken we deze bezoekers meer klimaat- en waterbewust. We sporen ze bijvoorbeeld aan om gebruik te maken van subsidies van de gemeente en het waterschap voor bijvoorbeeld een groen dak, maar reiken ze ook simpele dingen aan die ze zelf thuis kunnen doen (bijvoorbeeld regenton aanschaffen, tegel eruit groen erin, zuinig zijn met drinkwater etc.).
Verder is het voor de betrokken startups een interessante testomgeving en biedt het de noodzakelijke springplank en het netwerk om naar de echte markt te kunnen. Het winnen van de WOW-samenwerkingsprijs zou voor ons als team een mooie bekroning zijn van ons werk.
Wie werken er samen?
Het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK), de Gemeente Rotterdam, Evides drinkwaterbedrijf, Valorisatieprogramma Deltatechnologie & Water (VPdelta)/TU Delft, Hogeschool Rotterdam en vele betrokken startups (waaronder Fieldfactors, Bufferblock, Nova Innova, Dutch Water Tech, Reefy en Muuras).
