Inhoud van dit webinar
Hoe maken we de stap van inspirerende voorbeelden naar grootschalige toepassing van biobased en circulaire oeverbescherming?
Op vrijdag 12 september gaven Maurits Berkel van Waterschap Vallei en Veluwe en Wouter van de Berg van Building Balance hier een webinar over. Op deze pagina vind je de Youtube video, de samenvatting, presentaties, handige links en contactgegevens van de sprekers.
Kijk het webinar terug (1 uur)
Samenvatting
Maurits Berkel van Waterschap Vallei en Veluwe
Maurits Berkel van Waterschap Vallei en Veluwe ging in op hoe je in de praktijk werkt aan duurzame en circulaire oeverbescherming. Hij deelde hoe het waterschap sinds 2019 systematisch werkt om het areaal van maar liefst 750 km aan beschoeiingen op orde te krijgen en waarvan 150 km aan vervanging toe is. Aangezien dit om een aanzienlijke investering vroeg, zowel in geld als tijd, is ervoor gekozen om de opgave jaarlijks stap voor stap op te pakken.
Als uitgangspunt is een afwegingskader gemaakt, waarin oevers waar mogelijk natuurlijk(er) worden ingericht, zonder beschoeiing en met minder gebruik van primaire grondstoffen. Als dat niet kan, wordt gekeken naar hergebruik van bestaande materialen of alternatieven zoals plaatsing onder water. Per locatie worden verschillende eisen gesteld aan levensduur en sterkte, daarna worden de materialen met een MKI-score vergeleken. Door te kiezen voor de laagste MKI-score kiezen we voor materiaal met de minste milieu impact. Alleen als het écht niet anders kan, worden nieuwe, zwaardere constructies zoals staal of beton toegepast.
Maurits deelde concrete voorbeelden uit de praktijk, zoals het project aan de Hoevelakense Beek. Om de KRW-doelen te halen is 800 meter oever omgevormd waarbij er 650 meter onderwaterbeschoeiing van wiepen en natuurlijke elementen is geplaatst om een moeraszone te creëren. In een ander project bij de Eem in Amersfoort zijn oude damwandplanken zorgvuldig uit het water gehaald, schoongemaakt en opnieuw gebruikt. Aanvankelijk waren de beheerders sceptisch en dachten dat het hout zou kromtrekken, maar inmiddels zijn ze enthousiast over de kwaliteit en duurzaamheid ervan.
De ervaring met wiepen is positief, al vraagt het om regelmatig onderhoud. Maurits gaf aan dat palen waarop de wiepen rusten zo’n tien jaar meegaan, terwijl de wiepen zelf ongeveer drie jaar meegaan. Een slimme oplossing is het gebruik van extra lange palen, die eenvoudig kunnen worden opgetrokken en ingekort bij onderhoud. De onderhoudskosten zijn nog niet volledig in beeld, maar het waterschap verwacht dat er aanvullend beheerbudget nodig is – vooral om zand dat achter de wiepen wegspoelt aan te vullen.
Wouter van den Berg van Building Balance
Wouter van den Berg van Building Balance liet zien hoe we deze voorbeelden kunnen vertalen naar structurele toepassing in de hele sector. Building Balance is de uitvoeringsorganisatie van de Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) en richt zich op het opschalen van zes biobased product-marktcombinaties in de GWW-sector, waaronder oeverbescherming en geotextiel.
Het doel is helder: in 2030 moet 30% van de nieuw aangelegde of vervangen oeverbescherming biobased zijn. Voor geotextiel in de waterbouw is de ambitie zelfs 50%. Hoewel er inmiddels succesvolle pilots zijn, blijft structurele toepassing nog achter. Volgens Wouter komt dat vooral door het ontbreken van structurele vraag, waardoor marktpartijen weinig investeringsruimte hebben.
Daarom riep Wouter deelnemers op om mee te doen aan het innovatiepartnerschap Biobased Oevers. Dit partnerschap biedt opdrachtgevers ondersteuning bij het formuleren van eisen en wensen voor biobased oplossingen, én betaalt mee aan onderzoek en ontwikkeling. Building Balance dekt de kosten voor begeleiding, publicatie en tests. In ruil daarvoor vraagt het team pilotprojecten in de onderzoeksfase en een beperkte tijdsinzet (ongeveer één uur per week). Waterschap Vallei en Veluwe heeft zich al verbonden met 3 km in de commerciële fase en ook Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden is als opdrachtgever aangehaakt. Andere waterschappen en ook provincies of gemeenten kunnen zich nog aansluiten. Publicatie wordt verwacht medio Q1/Q2 2026.
Daarnaast kunnen organisaties een steunpakket aanvragen, mede mogelijk gemaakt door de WOW Juryprijs 2025 die Building Balance eerder ontving. In het pakket zitten onder meer adviesuren, een strippenkaart, inspiratiemateriaal en een cursus ‘Biobased in de GWW’. Ook zijn er meerdere vervolgbijeenkomsten gepland, zoals het webinar CE in de GWW #3 - Bruggen: Klaar voor de toekomst, gemaakt van het verleden op 17 september en een commitmentmoment met grote bouwers bij de Dag van de Circulariteit op 2 oktober.
Tot slot benadrukte Wouter het belang van kennisdeling en standaardisatie. Zo werkt Building Balance aan de normalisatie van biobased bouwen via een nieuwe NTA, en zijn er voor biocomposiet inmiddels versnelde levensduurtesten uitgevoerd. In de SBIR is uitgebreid onderzoek gedaan naar de sterkte, levensduur en het onderhoud van wiepenbeschoeiing. Daarnaast wordt gewerkt aan richtlijnen voor biobased geotextiel, met experimenten met gewassen van eigen bodem zoals vlas, hennep en mogelijk miscanthus.
Waar biobased toepassingen aanvankelijk nog op scepsis stuitten, ziet Wouter nu een steeds krachtigere beweging ontstaan. Steeds meer partijen haken aan, waardoor hij vol vertrouwen uitkijkt naar wat deze gezamenlijke ontwikkeling nog meer zal brengen.
Handige links
