Werk jij bij een gemeente in Groningen, Fryslân of Drenthe en ben je betrokken bij de aanleg of het beheer van infrastructuur? Dan nodigen we je van harte uit voor de bijeenkomst ‘Op weg naar duurzame infra in Groningen, Fryslân en Drenthe,’ die de drie provincies, het Interprovinciaal Overleg (IPO), het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Platform WOW op 4 juli organiseren.
Tijdens de bijeenkomst bespreken we wat er nodig is om als gemeente de volgende stap te zetten om de uitstoot van onder andere stikstof en CO₂ te reduceren en om uiteindelijk te komen tot klimaatneutrale en circulaire infrastructuur. Wissel kennis uit met collega’s van andere gemeenten en geef aan waar je behoefte aan hebt bij het oppakken en realiseren van deze transitie. Je hoort welke concrete maatregelen er op diverse werkterreinen nu al mogelijk zijn, bij wie je je kunt aansluiten en waar je terecht kunt met hulpvragen.
Aanpak met roadmaps
De aanleg en het onderhoud van onze infrastructuur leiden jaarlijks tot de uitstoot van 3 megaton CO₂. Een kwart daarvan komt voor rekening van het Rijk, driekwart voor rekening van gemeenten, provincies en waterschappen. We kunnen samen dus flink verschil maken. Om de markt te stimuleren verder te verduurzamen is het nodig dat we als publieke opdrachtgevers hetzelfde inkoopbeleid voeren zodat bedrijven erop kunnen inspelen.
Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat en ProRail ontwikkelden samen met gemeenten, provincies, waterschappen en de markt een aantal roadmaps, die de werkterreinen met de meeste impact op het gebied van infrastructuur aanpakken. Het Manifest Duurzaam GWW ondersteunt de decentrale overheden bij deze verduurzamingsopgave. We presenteren tijdens de bijeenkomst de roadmaps voor Wegverharding, Kunstwerken, en Weg-, Dijk- en Spoormaterieel (Schoon en Emissieloos Bouwen).
Op 4 juli hoor je hier alles over, bespreken we hoe je hiermee verder kunt en slaan we de handen ineen om daadwerkelijk de volgende stap te zetten.
12.00 uur - Inloop met lunch
13.00 uur - Opening en welkom door gedeputeerde Nelleke Vedelaar (onder voorbehoud)
Toelichting door Mariska Westers (provincie Groningen), Hans van Breeden (provincie Fryslân) en Gerrit Jansen (provincie Drenthe) over de mogelijkheden om met meerdere overheden samen te versnellen in de verduurzaming van de infra. Joost Fijneman vertelt hoe het CROW zich inspant om de ervaringen in het veld met het verduurzamen van de infra versneld te verankeren in de standaarden, zoals de RAW-bestekken.
De trekkers van Rijkswaterstaat Maya Sule, Ludo Hennissen en Ruud Nijland presenteren de roadmaps voor de werkterreinen Wegverharding, Kunstwerken, en Weg-, Dijk- en Spoormaterieel. Hierbij is ook aandacht voor wat je nu concreet al kunt doen.
14.00 uur - Interactief gedeelte; veel ruimte voor verdieping
Tijdens het ‘World Café’ kun je aansluiten bij drie opeenvolgende gesprekstafels. Je kiest deze op de dag zelf. Elke tafel heeft een deskundige gastheer of -vrouw. Het gesprek gaat over ervaringen, concrete toepassingen en het toekomstbeeld van onderstaande onderwerpen. Beschrijving World Cafe gesprekstafels (onderaan deze pagina)
- Vervanging Oxena Brids bij Hempens x Roadmap Kunstwerken – Gemeente Leeuwarden & Rijkswaterstaat
- Hergebruik asfalt op de Koailoane bij Ferwert x Roadmap Wegverharding – Gemeente Noardeast-Fryslân & Rijkswaterstaat
- Adviesloket SEB x Roadmap Weg-, Dijk- en Spoormaterieel – Movares x Rijkswaterstaat
- Vervangen Gele stenen Binnenstad Groningen - Gemeente Groningen
- Praktische voorbeelden van duurzaam asfalt - Gemeente Assen
- Duurzame gunningscriteria, kleine moeite, best veel impact - Gemeente Emmen
- Expeditie naar emissievrije asfaltset - Pioneering
- Maak kennis met Hans van Breeden (provincie Fryslân), Mariska Westers (provincie Groningen) en Gerrit Jansen (provincie Drenthe): hoe kunnen zij jou helpen?
De terugkoppeling van de gesprekstafels, opbrengsten van de dag en eventuele openstaande zaken komen aan bod tijdens de ‘Vissenkom’. Jouw inbreng wordt ook hier zeer gewaardeerd.
16.50 uur - Afsluiting met tips: hoe verder?
17.00 uur - Netwerkborrel
18.00 uur - Einde
Tafeloverzicht Worldcafé
Onderstaande thema's komen aan bod tijdens het ‘World Café’. Noot: Een actueel overzicht van deze en andere projecten vind je op onze pagina met voorbeeldprojecten klimaatneutraal en circulair. De komende periode wordt dit overzicht uitgebreid met voorbeeldprojecten uit andere provincies.
1. Vervanging Oxena Brids bij Hempens x Roadmap Kunstwerken – Gemeente Leeuwarden & Rijkswaterstaat
Aan tafel zitten Durk Dijkstra (Gemeente Leeuwarden) en Albert Manenschijn (RWS). De roadmap Kunstwerken bevat veel concrete maatregelen om bruggen, viaducten, onderdoorgangen, tunnels, damwanden en wegmeubilair te verduurzamen. Denk aan zoveel mogelijk vermindering van het gebruik van nieuw materiaal, het hergebruik van eigen objecten en producten, het recyclen van beton en staal en het toepassen van alternatieve materialen zoals hout en alternatieve betonmengsels. Durk Dijkstra licht op basis van het lopende project vervanging van de Oxena Brids bij Hempens toe hoe deze maatregelen op gemeentelijk niveau vorm kunnen krijgen. Hoe pakken zij het circulair ontwerpen van een brug aan? De gemeente zet al langer in op circulair bouwen: welke lessen zijn daarbij opgedaan en hoe worden die nu in dit project toegepast?
Durk Dijkstra (Gemeente Leeuwarden): durk.dijkstra2@leeuwarden.nl
Albert Manenschijn (Rijkswaterstaat): albert.manenschijn@rws.nl
2. Hergebruik asfalt op de Koailoane bij Ferwert x Roadmap Wegverharding – Gemeente Noardeast-Fryslân & Rijkswaterstaat
Deze tafel combineert de roadmap Wegverharding met een praktijkvoorbeeld uit de gemeente Noardeast-Fryslân: een innovatieve proef met het hergebruik van asfalt op de Koailoane bij Ferwert. De keuze voor deze methode leidde tot minder kosten, materiaalgebruik en CO2-uitstoot, en maakte de inzet van asfaltbewapening overbodig. Wytze Hoeksma (Gemeente Noardeast-Fryslân) vertelt meer over hoe dit project tot stand kwam en wat het tot nu toe heeft opgeleverd. Miriam Frosi (RWS) licht toe welke andere ontwikkelingen we zien in de asfaltketen die het mogelijk maken om structureel op duurzaamheid te sturen bij aanbestedingen, zoals levensduurverlengende maatregelen en het sturen op een maximale MKI-waarde. Samen gaan zij in gesprek over het langetermijnperspectief en hoe we als publieke opdrachtgevers samen kunnen leren in deze transitie.
Wytze Hoeksma (Gemeente Noardeast-Fryslân): w.hoeksma@noardeast-fryslan.nl
Miriam Frosi (Rijkswaterstaat): miriam.frosi@rws.nl
3. Adviesloket SEB x Roadmap Weg-, Dijk- en Spoormaterieel – Movares x Rijkswaterstaat
Om de uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof op de bouwplaats te reduceren zet de roadmap Weg-, Dijk- en Spoormateriaal in op diverse maatregelen. Bijvoorbeeld elektrificatie van machines en voertuigen en overgaan op waterstof. Omdat deze transitie uitdagingen met zich meebrengt, heeft het Ministerie van I&W een Adviesloket opgericht om overheden te helpen bij de inkoop van Zero Emissie Bouwmaterieel. Je kan bij het Adviesloket terecht voor projectspecifieke vragen zoals welk inkoopinstrument te gebruiken, voor inzicht in subsidies en financieringsmogelijkheden en voor handvatten om als opdrachtgever een rol te spelen in het voorzien in laadinfrastructuur. Aan tafel zitten Ruud Nijland van het transitiepad WDSM, Marco Ubeda van het programma Schoon en Emissieloos Bouwen en Mieke van Eerten-Jansen van het Adviesloket. Zij nemen ons mee in wat nu al kan als gemeente op het gebied van bijvoorbeeld minimumcontracteisen, het stimuleren van schonere diesels en gebruik van elektrisch materiaal.
Mieke van Eerten-Jansen (Adviesloket): mieke.van.eerten@movares.nl
Ruud Nijland (Rijkswaterstaat): ruud.nijland@rws.nl
Marco Ubeda (MinIenW, SEB): marco.ubeda@minienw.nl
4. Implementatie Aanpak DGWW + Dashboard monitoring Duurzaam GWW + Monitoringtool CO2 - CROW en Gemeente Enschede
Er is veel informatie beschikbaar over de strategie Klimaatneutrale en Circulaire infraprojecten en de doelstellingen die daarbij horen. KCI zet de stip op de horizon, het ‘wat’. We moeten nu vooral aan de slag! Aan deze tafel presenteren wij de ‘hoe dan’. Om invulling te geven aan duurzaamheid in GWW-projecten is de Aanpak Duurzaam GWW gelanceerd. Deze aanpak biedt handvatten om invulling te geven aan de KCI-doelstellingen. Hoe deze aanpak eruitziet en hoe deze werkt, leggen we hier uit. Daarbij laten we ook zien hoe je de resultaten van je inspanningen inzichtelijk maakt. Hoever staat het met de ambities om de infrastructuur klimaatneutraal en circulair te maken? Duurzaam GWW heeft hiervoor met koplopers van gemeentes, provincies en waterschappen een Dashboard Monitoring ontwikkeld, dat op laagdrempelige wijze een helder beeld geeft van 6 duurzame KPI’s. De gemeente Enschede vertelt over de monitoringtool CO2.
Lauren van der Meer (CROW): lauren.vandermeer@crow.nl
Joost Fijneman (CROW): joost.fijneman@crow.nl
Sander Lubberhuizen (Gemeente Enschede): s.lubberhuizen@enschede.nl
5. Vervangen Gele stenen Binnenstad Groningen - Gemeente Groningen
Dit project betreft het vervangen van ongeveer 95.000 m2 gele stenen in het centrum van Groningen. Bij de aanbesteding van het eerste deel (circa 65.000 m2) lag de nadruk op het gebruik van emissiearme en emissievrije machines, middels een EMVI. De winnende aannemer had grote ambities op dit gebied, waardoor we in de loop der jaren veel ervaring hebben opgedaan met het werken met emissievrije machines. Aan deze tafel vertelt Gert Dussel meer over welke aspecten essentieel zijn voor de opdrachtgever om zelf te organiseren op dit gebied en wat er aan de marktpartijen kan worden overgelaten.
Gert Dussel (Gemeente Groningen): gert.dussel@groningen.nl
6. Praktische voorbeelden van duurzaam asfalt - Gemeente Assen
Eugene Moreu, projectleider Ingenieursbureau, en Harry van der Giezen, beheeradviseur openbare ruimte, nemen je graag mee in hun verhaal over praktijkvoorbeelden waarin het toepassen van duurzaam asfalt in de gemeente Assen de focus is. Wat komt hierbij kijken en waar loop je tegen aan? Zo kunnen zij je meer vertellen over op welke wijze innovatie asfaltmengsels in bouwteams worden besproken en hoe duurzame asfaltmengsels in bestekken omschreven kunnen worden.
Eugene Moreu (Gemeente Assen): e.moreu@assen.nl
Harry van der Giezen (Gemeente Assen): h.giezen@assen.nl
7. Duurzame gunningscriteria, kleine moeite, best veel impact - Gemeente Emmen
Guido Kluck, adviseur Inkoop en Duurzaamheid voor de Gemeente Emmen, gaat met u het gesprek aan over de (on)mogelijkheden om op relatief eenvoudige wijze duurzame gunningscriteria in te passen in aanbestedingen in de GWW. Hoe stimuleer je emissiereductie of de toepassing van duurzamer asfalt of beton op basis van een eenvoudig gunningscriterium, met behulp van de Milieu Kosten Indicator? En hoe gebruik je de CO2 prestatieladder? Hij vertelt je hoe ze het in Emmen gedaan hebben. Tops en flops!
Guido Kluck (Gemeente Emmen): g.kluck@emmen.nl
8. Expeditie naar emissievrije asfaltset - Pioneering
De uitstoot van CO2, fijnstof en met name stikstof is een steeds groter wordend probleem bij de uitvoering van werkzaamheden aan onze infrastructuur en leefomgeving. Daarom hebben de provincies Overijssel, Gelderland, Drenthe, Flevoland, Groningen en Fryslân, Rijkswaterstaat samen met zo'n 20 marktpartijen onderzocht wat nodig is om gezamenlijk tot een emissievrije asfaltset te komen in Noordoost Nederland. Dit heeft geleid tot een samenwerkingsvorm die voor alle partijen veel kennis en inzichten heeft geleverd. De emissievrije asfaltset is er nog niet, desondanks zeggen alle betrokkenen dat de expeditie geslaagd is en krijgt het programma vervolg. Jan Wienk van Pioneering doet verslag.
Jan Wienk (Pioneering): j.wienk@pioneering.nl
9. Maak kennis met Hans van Breeden (provincie Fryslân), Mariska Westers (provincie Groningen) en Gerrit Jansen (provincie Drenthe): hoe kunnen zij jou helpen?
Hoe kunnen Hans van Breeden, Mariska Westers en Gerrit Jansen jou verder helpen met duurzame maatregelen te realiseren en de klimaatimpact van infraprojecten te verminderen?
Hans van Breeden (provincie Fryslân): j.vanbreeden@fryslan.frl
Mariska Westers (provincie Groningen): m.westers@provinciegroningen.nl
Gerrit Jansen (provincie Drenthe): g.jansen@drenthe.nl
Samenwerkingspartners
