Gewoon bijzonder: het werk van Martijn Weening
In onze rubriek ‘Gewoon bijzonder’ zetten we collega’s in het zonnetje. Zij doen ‘gewoon’ hun werk en leveren daarmee een bijzondere bijdrage aan veilige en bereikbare wegen en wateren. Martijn Weening is duurzaamheidsadviseur bij de provincie Noord-Holland. Martijn is geen onbekende voor het WOW-netwerk: in de afgelopen jaren deelde hij via online sessies zijn opgedane kennis over de Milieukostenindicator en ‘zijn’ CO2- en Circulariteitsmonitor. We zoomen in op zijn dagelijkse werk en het dashboard dat hij ontwikkelde en binnenkort beschikbaar stelt voor alle overheden in Nederland.
Drijvende kracht
Duurzaamheid is de laatste jaren veel belangrijker geworden, ook binnen de provincie Noord-Holland. Een van deze drijvende krachten achter deze beweging is Martijn. “Het areaal moet zo duurzaam mogelijk onderhouden en aangelegd worden,” vertelt Martijn. “Wegen, bruggen, sluizen, het maaien van gras, het aanleggen van natuurgebieden. Samen met onder andere mijn collega Frans Noordberger houd ik me bezig met alle uitvoeringswerken van de provincie. Mijn werk bestaat uit vier delen: het integreren van duurzaamheid binnen de organisatie, het adviseren van projectteams met het inbedden van duurzaamheid in het project, het meetbaar maken van duurzaamheid en het overdragen van kennis aan collega’s en andere organisaties.”
Continue kansen verkennen
De bereikbaarheid van sierteeltplatform Royal FloraHolland is één van de projecten waar Martijn in adviseerde. Martijn: “Van de studiefase tot in de uitvoeringsfase hebben we gekeken welke kansen er lagen voor duurzaamheid. Het was een continue dialoog met de aannemer om te komen tot een zo duurzaam mogelijke uitwerking van het gehele project. Voorbeelden van de verduurzaming binnen dit project zijn een 160 meter lange houten demontabele voetgangersbrug, het vernieuwen van het wegtracé met duurzaam asfalt, verkeersborden van gerecycled kunststof en een 3D geprinte trap.
Duurzaamheid is geen ‘nice to have’
Net als hoe dat destijds met veiligheid en kostenmanagement is gegaan, is nu duurzaamheid een belangrijk thema dat binnen de organisatie geïntegreerd wordt. Martijn: “Drie jaar geleden werd het bij de provincie verplicht om al in de studiefase onderzoek te doen naar duurzame kansen. Door het opnemen van een paragraaf ‘duurzaamheid’ in het interne opdrachtformulier werd het een formeel onderdeel van de opdracht en geen ‘nice to have’. Daarmee namen we een grote stap in het formaliseren van duurzaamheid in onze organisatie. Dat raad ik iedere overheidsorganisatie in Nederland aan.” En dat heeft effect, zo vertelt Martijn: “Vier jaar geleden zag de wereld er nog anders uit. Er waren wel duurzame ‘icoonprojecten’, maar veruit de meeste projecten werden conventioneel uitgevoerd. We hebben nu een fase bereikt waarin duurzaamheid standaard als volwaardig thema meegenomen wordt. Niemand kijkt nu gek op als we als duurzaamheidsadviseurs aansluiten en meedenken.”
Nu stellen we met elkaar vooral de vraag: hoe hoog durven we de ‘duurzaamheidslat’ te leggen?
Inzicht
De provincie heeft een aantal jaar geleden een model bedacht waarmee de milieuimpact van het beheer van de provinciale infrastructuur inzichtelijk werd gemaakt. Door het opbouwen van een versimpelde versie van het gehele areaal in de applicatie DuboCalc is de gemiddelde jaarlijkse CO2-footprint berekend. Martijn: “We weten precies hoe ons areaal eruitziet, hoe de assets zijn opgebouwd en hoe vaak we de verschillende onderdelen vervangen. Ook de bermplankjes, het beheer van het gras, de damwanden die we gebruiken: alles staat erin. We hebben daarna zo’n 40 maatregelen geanalyseerd. Denk aan het inzetten van elektrisch materieel en het aanbrengen van duurzaam asfalt en ander duurzaam materiaalgebruik. Daarmee kun je een analyse uitvoeren: hoe halen we de doelen voor 2030? Wat is het effect van elke maatregel? En waar staan we nu? Uit deze modellen komt naar voren dat we op koers liggen voor het behalen van onze CO2-emissiereductiedoelen voor 2030. We hebben onze circulariteitsdoelen zelfs opgehoogd.”
Dashboard voor alle overheden
Gedreven en collegiaal als hij is, heeft Martijn onderzocht hoe dit dashboard voor iedereen toegankelijk gemaakt kon worden. Martijn: “Het inzicht dat onze eigen modellen ons gaven, heeft enorm geholpen om grip te krijgen op onze duurzame plannen. Maar wij beheren slechts 1% van alle wegen in Nederland. We zijn dus gaan kijken hoe we deze inzichten ook voor alle andere overheden beschikbaar kunnen stellen om daarmee de impact te vergroten. We zijn begonnen met de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT), de digitale kaart van Nederland waar gebouwen, wegen, waterlopen, terreinen en spoorlijnen eenduidig zijn vastgelegd. We hebben de hele wegenkaart van Nederland gedownload en gekoppeld aan DuboCalc-profielen. Daarmee hebben we een dashboard ontwikkeld waarmee iedere overheidsinstantie inzicht krijgt in hun gemiddelde jaarlijkse CO2-footprint bij het beheer van wegen, zonder dat zij hiervoor data hoeven in te voeren. Dit geeft een helder beeld van hun huidige situatie en biedt handvatten om de maatregelen in projecten door te rekenen.”
Een cadeau aan heel Nederland
Het beschikbaar maken van dit dashboard voor alle overheden was voor Martijn niet meer dan logisch. Martijn: “Een aantal provincies had het oorspronkelijke model, ontwikkeld door de provincie, al overgenomen. Omdat de arealen van provincies op elkaar lijken, was het relatief makkelijk over te zetten. Maar voor gemeenten bleek het niet zo eenvoudig eigen te maken. Ik zag het al gebeuren: 340 gemeenten die allemaal op eigen houtje een dergelijk dashboard ontwikkelen. Bij toeval merkte een collega de BGT op. Dat was een ‘no-brainer’ voor mij: met deze koppeling zijn we in één keer klaar. Daar wilde ik graag tijd aan besteden en dit voor de rest besparen. Het is eigenlijk een cadeau van de provincie aan heel Nederland. Het dashboard is binnenkort via een openbare link te raadplegen.”
Blind aan het vliegen
Veel overheden weten niet exact waar ze staan als het gaat om de verduurzaming van hun areaal en de impact daarvan. Martijn: “Het grootste deel van de overheden zijn nu blind aan het vliegen. Er worden wel maatregelen genomen, maar met het dashboard wordt het effect hiervan duidelijk. Zo weet iedere organisatie hoe ze naar hun duurzaamheidsdoelen toe kunnen werken en waar ze nu staan. Ook landelijk kunnen we hiermee beter inzichtelijk maken hoe we ervoor staan. Ik ben ervan overtuigd dat dit de transitie weer een stap verder versnelt.”
